Een voorkeursrecht geeft de gemeente het eerste recht om uw grond(en) te kopen als u besluit te verkopen. Dit betekent niet dat u verplicht bent om te verkopen. U kunt zelf kiezen of en wanneer u uw grond(en) aan de gemeente wilt verkopen.

Er is een woningtekort in onze gemeente. De omgeving van het station Driebergen-Zeist is een plek waar de gemeente kansen ziet voor de bouw van nieuwe woningen, werkplekken en voorzieningen. Met het voorkeursrecht kan de gemeente beter plannen maken en ervoor zorgen dat de grondprijzen niet te hoog worden door speculatie. Hierdoor kan de gemeente betaalbare woningen realiseren.

Een onafhankelijke taxateur bepaalt de prijs van de grond op basis van de werkelijke waarde, dit lijkt op de marktwaarde. Dit is de prijs die een redelijke koper en verkoper zouden afspreken.

In eerste instantie niet. U moet uw grond(en) eerst aan de gemeente aanbieden. Als de gemeente niet geïnteresseerd is, mag u de grond aan iemand anders verkopen. U kunt de gemeente ook vragen om een uitzondering als u daar goede redenen voor heeft. Dit heet ‘een vrijstelling van de aanbiedingsplicht’.

Nee, het voorkeursrecht is anders dan onteigening. Bij het voorkeursrecht beslist de grondeigenaar of hij wil verkopen. Bij onteigening neemt de overheid het initiatief en kan verkoop worden afgedwongen. Dat is niet aan de orde.

Het voorkeursrecht kan door de gemeente worden ingetrokken. Indien uit de vastgestelde gebiedsvisie blijkt dat delen van het plangebied niet nodig zijn voor de herontwikkeling, dan zal op deze delen het voorkeursrecht worden ingetrokken. Ook kan het voorkeursrecht op een later moment worden ingetrokken, bijvoorbeeld bij het vaststellen van het omgevingsplan.

Een bezwaar is gericht tegen het daadwerkelijk genomen besluit zelf. Een zienswijze is gericht op het concept raadsvoorstel en concept raadsbesluit, dus voordat het besluit zelf is genomen. Met een zienswijze kan voorafgaand aan het besluit getracht worden de gemeenteraad op andere gedachten te brengen.

Een bezwaarschrift heeft in de praktijk in juridische zin iets meer om het lijf en vindt dus achteraf plaats. De gemeente dient op basis van het bezwaarschrift een volledige heroverweging te maken of het besluit op de juiste wijze tot stand gekomen is. Tegen dit besluit op bezwaar kan door belanghebbenden ook beroep en later nog hoger beroep worden ingesteld.

Als gevolg van de vestiging van het voorkeursrecht bent u niet verplicht om uw grond te verkopen. Het voorkeursrecht is een passief instrument. Indien u uw grond wilt behouden, dan is dat – ondanks het gevestigde voorkeursrecht – mogelijk.

Het voorkeursrecht geldt voor een bepaalde tijd. Het (voorlopig) gevestigde voorkeursrecht door het college van burgemeester en wethouders geldt voor een termijn van drie maanden. Binnen deze drie maanden dient de gemeenteraad het voorkeursrecht te bestendigen. Na de bestendiging van het voorkeursrecht door de gemeenteraad geldt het voorkeursrecht voor een termijn van in beginsel drie jaar. Indien binnen deze drie jaar een omgevingsplan voor het gebied wordt vastgesteld, wordt het voorkeursrecht wederom gecontinueerd voor maximaal tien jaar (tweemaal vijf jaar). In totaal kan het voorkeursrecht dan ook 13 jaar en drie maanden van toepassing blijven op de grond.

Bewoners worden betrokken bij het maken van de gebiedsvisie, maar ook bij het verder uitwerken van de plannen daarna. Meer hierover vindt u op deze pagina.

In de voorkeursrechtregeling in de Omgevingswet en bijbehorende wetgeving is opgenomen dat een eigenaar recht heeft op de zogeheten ‘werkelijke waarde’ van de aangeboden grond. Deze ‘werkelijke waarde’ lijkt in veel opzichten op de marktwaarde en betreft dan ook de prijs, tot stand gekomen bij een onderstelde koop in het vrije commerciële verkeer tussen een redelijk handelende verkoper en redelijk handelende koper. Met het aspect van overbieden wordt rekening gehouden bij het bepalen van de werkelijke waarde. De vestiging van het voorkeursrecht sec heeft geen gevolgen voor de waarde van de grond met daarop gesitueerd de woningen.

Op de gronden van de huidige bedrijven in het onderzoeksgebied is ook het voorkeursrecht van toepassing. Deze bedrijven hebben ook de mogelijkheid om hun grond(en) aan de gemeente te koop aan te bieden. De gemeente zal alles in het werk stellen om een passende oplossing voor de bedrijven binnen het vestigingsgebied te vinden.

Door de vestiging van het voorkeursrecht zal niet iedereen zijn grond aan de gemeente te koop aanbieden. Eigenaren die niet tot verkoop willen overgaan, worden daar op basis van het gevestigde voorkeursrecht geenszins toe verplicht. De motivatie voor de vestiging van het voorkeursrecht is er met name in gelegen dat dit instrument regie en bescherming biedt, zodat in relatieve rust kan worden gewerkt aan de verdere planvorming. Pas als het stadium van definitieve planvorming is bereikt, zullen de benodigde gronden in het plangebied verworven moeten worden.

Een verkoop van gronden binnen het vestigingsgebied zal niet voor niets zijn. De eigenaar heeft immers recht op de werkelijke waarde van de aangeboden grond(en) en zal met dit bedrag in staat moeten zijn om vergelijkbare vervangende gronden aan te kopen.

Er zijn op dit moment geen andere financiële compensaties beschikbaar. Een vergoeding van de werkelijke waarde in geld is enkel als financiële compensatie beschikbaar.

Op dit moment is er sprake van een besluit tot vestiging van een voorkeursrecht. Een dergelijk besluit wordt genomen in een pril stadium van de planvorming. Eventuele vergoedingen voor overlast of kosten die ontstaan door de plannen van de gemeente zijn op dit moment dan ook niet aan de orde.

In de voorkeursrechtregeling in de Omgevingswet zijn de vrijstelling van de aanbiedingsplicht opgenomen. Een voorbeeld daarvan is een grondverkoop van vader aan diens zoon of dochter. Ondanks het gevestigde voorkeursrecht is een dergelijke verkoop toegestaan en behoeft de grond niet aan de gemeente te koop te worden aangeboden. In de bijlage bij de kennisgevingsbrief zijn de andere vrijstellingen uitvoerig toegelicht.

In geval van een gewichtige reden dienen de persoonlijke omstandigheden en bedoelingen van de verkoper van de grond zodanig te zijn, dat een verkoop aan de gemeente redelijkerwijs niet kan worden geëist. Daarbij kan worden gedacht aan eigenaar die zijn bedrijf en goed in een andere rechtsvorm wil onderbrengen. De praktijk leert dat de gemeente een grote mate van beleidsvrijheid toekomt bij de beoordeling of er sprake is van een gewichtige reden.